Aktualności

Osoby o niskich kwalifikacjach lub mieszkające na obszarach słabo rozwiniętych gospodarczo nadal zgłaszają problemy z uzyskaniem stabilnych umów o pracę lub otrzymują niskie wynagrodzenia, pracując w mało satysfakcjonujących zawodach. Młodzi rodzice doświadczają trudności z utrzymaniem równowagi między życiem zawodowym a prywatnym, co wpływa przede wszystkim na ograniczenie aktywności zawodowej kobiet. Otrzymują one niższe wynagrodzenia niż mężczyźni.

Z kolei niepełnosprawni absolwenci dostrzegają bariery w wejściu na rynek pracy nawet po uzyskaniu dyplomu szkoły wyższej. Pomimo zapowiadanych zmian otoczenie instytucjonalne dla zakładania własnych firm nadal jest niekorzystne.

Niepokojącym zjawiskiem jest rosnąca liczba młodych osób z różnymi deficytami, pozostających poza rynkiem pracy. Wśród nich jest młodzież z rodzin ubogich, wielodzietnych, niepełnych, patologicznych lub dysfunkcyjnych, z niewydolnymi opiekunami, a także młodzież opuszczająca domy dziecka, rodziny zastępcze, zakłady karne i poprawcze, młodzi rodzice, samotne matki, osoby o niskim poziomie wykształcenia i kwalifikacji, uczniowie przedwcześnie kończący naukę, osoby niepełnosprawne lub przewlekle chore. Relatywnie wysoki jest także udział osób w wieku 20–34 lata niepracujących, nieuczących się i nieszkolących się (NEET). W 2020 r. wynosił on 16,7% dla ogółu populacji w tej kategorii wieku, przy czym wśród kobiet był on zdecydowanie wyższy – aż 24,2% – niż wśród mężczyzn (9,5%). To potwierdza tezę o niekorzystnym położeniu kobiet na rynku pracy w wyniku braku możliwości łączenia ról zawodowych i rodzinnych (Eurostat, bdw.).

Działania instytucji publicznych w odniesieniu do tych grup są niewystarczające i często nietrafione. Różne organizacje pozarządowe – nierzadko realizujące unikatowe i bardzo udane projekty – oferują wsparcie, ale na ogół w niewystarczającym zakresie ze względu na ograniczone możliwości finansowe i kadrowe trzeciego sektora w Polsce.

Wybuch pandemii COVID-19 odbił się na popycie na pracę. Na początku, w wyniku uruchomienia rządowych programów wsparcia dla firm i pracowników, statystyki bezrobocia nie wykazywały znaczących zmian. W kolejnych miesiącach dane rynku pracy również nie były alarmujące. Całkowita stopa bezrobocia osób zarejestrowanych w urzędach pracy pod koniec grudnia 2021 r. wyniosła 5,4%, a liczba bezrobotnych spadła do 895,2 tys.

Według Konfederacji Lewiatan zachętą do podejmowania legalnej pracy w Polsce stają się rosnące wynagrodzenia, w tym cyklicznie podnoszona płaca minimalna, a także relatywna łatwość uzyskania pracy ze względu na obniżenie wymagań przez pracodawców, czemu sprzyja brak pracowników (Leśniak, 2022).

Jednak sytuacja młodych ludzi, zwłaszcza tych poniżej 25. r.ż. i absolwentów, nie była już tak optymistyczna. Pierwsze, wstępne badanie studentów na temat stosunku do pracy w okresie tzw. nowej normalności spowodowanej pandemią COVID-19 wskazywało na częstsze przywiązywanie wagi do poczucia bezpieczeństwa i stabilności zatrudnienia – umowa o pracę była dominującą i pożądaną formą zatrudnienia (PWC, Well.hr i Absolvent Consulting, 2020). Młodzi ludzie uważniej przyglądali się, jakie wartości deklarowały firmy w okresie wzrostu gospodarczego i jak ich przestrzegają w czasach niepewności. W innym badaniu przeprowadzonym w 2021 r. wśród studentów i absolwentów uczelni można było zaobserwować negatywny wpływ pandemii na postrzeganie własnych szans na rynku pracy. Prawie połowa respondentów (48,7%) oceniła, że ich możliwości pogorszyły się z powodu pandemii, według 32,9% nie uległy one zmianie, a tylko 18,4% zadeklarowało, że pandemia korzystnie wpłynęła na ich sytuację na rynku pracy (PWC i in.,2021).

W badaniu powtórzonym trzy lata od wybuchu pandemii po raz pierwszy większość (64,2%) studentów i absolwentów uczelni pozytywnie oceniła swoje szanse na rynku pracy, co przyczyniło się do wzrostu oczekiwań pracowniczych (PWC i in., 2022). Poza wynagrodzeniem w pracy ważne są dla tej grupy: zdobywanie doświadczenia, poczucie sensu wykonywanych zadań i elastyczne godziny pracy. Młodzi wysoko cenią swój dobrostan, zwłaszcza psychiczny i społeczny. Ponad połowa z nich przedkłada równowagę między życiem prywatnym a zawodowym nad wysokie zarobki. Podstawowa korzyść to dla 37,2% badanych elastyczne godziny pracy, a dla 41,5% – możliwość pracowania zdalnie. Za atrakcyjniejsze uznaje się te miejsca pracy, w których pracodawcy oferują krótszy tydzień pracy lub dodatkowe dni płatnego urlopu.