Aktualności

Dlaczego zorganizowaliśmy seminarium?
„Zielony Erasmus”, czyli „środowisko i walka przeciw zmianom klimatycznym”, to jeden z czterech głównych priorytetów obecnej siedmioletniej edycji programu Erasmus+ dla każdego sektora i dla każdej akcji. W sektorze Edukacja dorosłych jest to szczególnie ważny temat, gdyż jest to typowy przykład uczenia się niezawodowego, a kompetencje w zakresie rozumienia zmian powodowanych przez działalność człowieka i odpowiedzialności za te zmiany są włączone do kompetencji kluczowych dorosłych rozwijanych w tym sektorze. Wiele organizacji aktywnych w obszarze niezawodowej edukacji dorosłych podejmuje ten temat w projektach finansowanych przez sektor, ale są takie, które w tematyce edukacji ekologicznej nie mają jeszcze doświadczenia, a czują potrzebę zajęcia się tym tematem.

Seminarium zaplanowaliśmy tak, by uczestnicy (ok. 80 osób) mogli dzielić się swoimi doświadczeniami, pomysłami, inspiracjami a także wiedzą, jak organizować edukację ekologiczną dorosłych, w tym jak dobierać tematykę, formy, jak motywować dorosłych do uczestniczenia w działaniach edukacyjnych. Oczywiście nie mogło zabraknąć informacji, jak program Erasmus+ może pomóc i jak mogą wyglądać projekty dotyczące edukacji ekologicznej finansowane z budżetu sektora. Erasmus+ od lat wspiera europejskie projekty koncentrujące się na edukacji ekologicznej oraz jest narzędziem do poznawania i rozpowszechniania zielonych praktyk. Zależy nam, by beneficjenci sektora Edukacja dorosłych realizowali jak najwięcej bardzo dobrych projektów dotyczących tej tematyki.

Uczestnicy i program

Uczestnikami seminarium byli doświadczeni beneficjenci sektora Edukacja dorosłych i potencjalni nowi wnioskodawcy – przedstawiciele organizacji aktywnych w obszarze niezawodowej edukacji dorosłych z większym lub mniejszym doświadczeniem w prowadzeniu edukacji ekologicznej, w tym eksperci w tym temacie.

Seminarium otworzyli i podsumowali dyrektorzy FRSE – dr Sławomir Drelich – członek Zarządu FRSE nadzorujące sektor Edukacja dorosłych  i Anna Atłas – dyrektor Biura programów Edukacji szkolnej oraz Edukacji dorosłych, którzy uczestniczyli praktycznie w całym seminarium.

Głos ekspertów
W pierwszych sesjach seminarium poprosiliśmy o wypowiedzi osoby, które znają bardzo dobrze zagadnienia związane ze zmianami klimatycznymi, potrzebami edukacyjnymi społeczeństwa i podejściem do edukacji dorosłych w tym obszarze, większość z nich z dużym doświadczeniem w realizacji projektów finansowanych ze środków sektora Edukacja dorosłych programu Erasmus+, a wcześniej programu Grundtvig. Wiedzą i doświadczeniami podzielili się z uczestnikami zaproszeni prelegenci: Krzysztof Pokorski (ekocentryk.pl), który jednocześnie pełnił rolę moderatora całego seminarium; dr Katarzyna Sztop-Rutkowska (Fundacja Laboratorium Badań i Działań Społecznych „SocLab”); Krzysztof Kaczmarek i Anna Ślusarczyk (Fundacja Przyroda i Człowiek); Wiesława Gąsiorowska (Stowarzyszenie Edukacji Rolniczej i Leśnej Europea Polska); dr Aleksandra Kardaś(redaktorka naczelna portalu „Nauka o klimacie”); Marta Łoboda (Fundacja Inthinknity); Marcin Urbaniak (Międzynarodowe Stowarzyszenie Pomocy „Słyszę Serce”).

Wypowiedzi prelegentów dotyczyły takich zagadnień, jak: cele, obszary, formy edukacji ekologicznej dorosłych, wyzwania tej edukacji, aktywność obywatelska i społeczna w tym obszarze, indywidualne zachowania proekologiczne, ekonawyki, skuteczne korzystanie z oferty sektora programu Edukacja dorosłych programu Erasmus+, by rozwijać edukację ekologiczną dorosłych.

Jakie wyzwania stoją przed edukatorami
Drugiego dnia, po prezentacji programu Erasmus+ i jego oferty przez pracowników sektora Edukacja dorosłych oraz platformy EPALE przez przedstawicielkę zespołu Krajowego Biura EPALE, odbył się panel dyskusyjny poświęcony wyzwaniom edukacji ekologicznej dorosłych. Zaprosiliśmy do panelu zarówno ekspertów, jak i beneficjentów: dr Aleksandrę Kardaś (redaktorkę naczelną portalu „Nauka o klimacie”), Ewę Smuk-Stratenwerth (z Ekologicznego Uniwersytetu Ludowego w Grzybowie), Adama Kiedrowskiego (eksperta edukacji ekologicznej z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, Elżbietę Lenarczyk-Priwieziencew (ze Społecznego Instytutu Ekologicznego) i Rafała Cieślaka (z Biura Prasowego Lasów Państwowych). Dyskusja dotyczyła bardzo różnych obszarów edukacji ekologicznej, w tym uświadamiania dorosłych o rzeczywistych zmianach klimatycznych, przeciwdziałaniu dezinformacji, kształtowania postaw obywatelskich i społecznych na rzecz zahamowania zmian klimatycznych, a także sposobów na prowadzenie takich działań edukacyjnych, w tym z wykorzystaniem środków programu Erasmus+.

Po panelu dyskusyjnym uczestnicy skorzystali z lekcji pokazowych o tematyce ekologicznej w Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie w Wilanowie, które w misji ma wpisane kształtowanie postawy obywatelskiej i patriotycznej odpowiedzialności nie tylko za dziedzictwo narodowe kulturowe, ale i za i przyrodnicze. Zanim zaczęły się zajęcia z pracownikami Muzeum, uczestników seminarium przywitał dyrektor Muzeum Paweł Jaskanis i uraczył bardzo ciekawą wypowiedzią o wielowątkowej działalności Muzeum, w tym prowadzonej edukacji dorosłych.

Grupowo i w terenie
Zajęcia w grupach odbywały się zarówno w terenie, jak i w sali i stanowiły przykłady tematów poruszanych w ramach oferty edukacji dorosłych realizowanej przez Muzeum. Jedna grupa poznawała zasady prowadzenia dziennika przyrodniczego, szkicowania roślin i zwierząt, ucząc się uważnej obserwacji, dokumentowania i twórczej interpretacji przyrody.  Inna grupa miała zajęcia dotyczące obserwacji natury, uwrażliwiania się na nawet najmniejsze elementy parkowego ekosystemu, oglądając je pod lupą lub nasłuchując dźwięków, jakie wydają… grzyby. Kolejna grupa zajmowała się powiązaniami między zmianami klimatycznymi a życiem społecznym, dyskutowano o skutkach ekstremalnych zjawisk pogodowych, wpływie turystyki wodnej na środowisko, znaczeniu bioróżnorodności i ochrony lokalnych gatunków oraz o roli komunikacji społecznej w edukacji a w ramach ćwiczeń praktycznych grupa nauczyła się jak szybko i skutecznie napełniać worki z piaskiem z wykorzystaniem wiadra bez denka – tereny historycznych ogrodów i budynki muzeum są narażone na zalania i Muzeum wplata w swoje zajęcia edukacyjne dla dorosłych również wiedzę o bezpieczeństwie i współodpowiedzialności za dziedzictwo historyczne i kulturowe w obliczu zmian klimatycznych.  Natomiast grupa czwarta zajmowała się zmianami w podejściu do ochrony przyrody w Polsce – od królewskich łowisk i pierwszych rezerwatów, aż po współczesne problemy, takie jak zanieczyszczenie i zmiany klimatyczne. Uczestnicy poznali też elementy scenariusza edukacyjnego „(Eko)logiczny Wilanów”. Zajęcia uświadomiły uczestnikom, jak ważna jest perspektywa historyczna w rozumieniu współczesnych problemów środowiskowych.

Wszystkie zajęcia pozwoliły uczestnikom uzyskać dalsze inspiracje do aktywnego uczestnictwa w ochronie przyrody i myślenia o przyszłości ekologii w Polsce.

Warsztaty praktyczne
Trzeci dzień seminarium rozpoczął się warsztatami  „Jak w praktyce prowadzić edukację ekologiczną dorosłych? Jak w tym może pomóc sektor Edukacja dorosłych Erasmus+?”. Uczestnicy dyskutowali w sześciu grupach nad różnymi aczkolwiek powiązanymi zagadnieniami i planowali praktyczne działania edukacyjne:

Ekonawyki – uczestnicy planowali warsztaty o ekologicznych nawykach dla swoich słuchaczy, grupa skupiła się na „eko-oszczędnościach” łącząc ekologię z ekonomią.

Edukacja ekologiczna na większą skalę – grupa planowała szkolenie dla lokalnych aktywistów aktywnych w obszarze ekologii pod hasłem „Zamień frustrację w działanie!”, z podkreśleniem trzech zagadnień: oszczędzanie wody, śmiecenie w lasach i źle posegregowane śmieci.

Przeciwdziałanie dezinformacji ekologicznej – grupa przygotowała zarys kampanii związanej z segregacją śmieci pod hasłem „Nie mieszaj sąsiadom”, kładąc nacisk nie tylko na odpowiedzialne segregowanie śmieci ale i przeciwdziałanie dezinformacji oraz planując również akcję „Spędź dzień ze śmieciarką”, aby pokazać, jak postępuje się z posegregowanymi odpadami.

Recykling i upcykling – uczestnicy przygotowali pomysł na weekendowe warsztaty dla społeczności lokalnej w celu uświadomienia czym jest i dlaczego jest ważny recykling, upcykling oraz współdzielenie (ekonomia współdzielenia) – aby zachęcić pierwsze zajęcia są o współdzieleniu, czyli sąsiedzkiej wymianie różnorodnych przedmiotów.

Edukacja ekologiczna dla seniorów  – grupa zaprojektowała cykl bezpłatnych spotkań edukacyjnych skierowanych do seniorów pod hasłem „Przewietrzenie głów”, dot. m.in. ekologicznej żywności, upcyklingu, oszczędzania energii i wody w gospodarstwie domowym, cerowania, jogi na trawie, a także spacerów edukacyjne połączone z kąpielami leśnymi.

Edukacja ekologiczna dla lokalnej społeczności – uczestnicy opracowywali ramowy program ekofestynu osiedlowego, atrakcyjnego zarówno dla dorosłych jak i dla całych rodzin.

Podczas ostatniej przerwy kawowej uczestników czekała niespodzianka – krótko świętowano 25-lecia programu Grundtvig (2020-2013) i niezawodowej edukacji dorosłych w programie Erasmus+(2014-2025). Z tej okazji dyrekcja i zespół obsługujący sektor Edukacja dorosłych poczęstowali uczestników seminarium jubileuszowym tortem.

Ewaluacja
Podczas sesji kończącej seminarium nastąpiły podsumowania pracy warsztatowej oraz całego wydarzenia. Podkreślano różnorodność form i treści edukacji ekologicznej dorosłych oraz wskazywano na możliwości wykorzystania środków sektora  Edukacja dorosłych w programie Erasmus+ na realizację europejskich projektów o tej tematyce.

Seminarium zakończyliśmy quizem podsumowującym i ewaluacją. Wyniki wskazują, że cele seminarium zostały osiągnięte, uczestnicy wysoko ocenili seminarium pod względem pozyskania nowej wiedzy, zainspirowania się przykładami i dyskusjami, podkreślali znaczenie rozmów i nawiązanie nowych kontaktów z przedstawicielami innych organizacji zainteresowanych tematyką ekologiczną i z ekspertami w tej dziedzinie, wskazywali na zwiększenie swoich motywacji do zgłębiania tematu i do realizacji edukacji dorosłych w tym zakresie. Co dla organizatorów ważne, blisko 30 osób zadeklarowało, że już teraz, bezpośrednio po seminarium,  ma nowy pomysł na działanie w zakresie edukacji ekologicznej osób dorosłych z zaangażowaniem środków z programu Erasmus+.

Zainteresował Cię ten tekst?
Przejrzyj pełne wydanie Europy dla Aktywnych 4/2025: